Fotografie studeren: zin en onzin van het diploma en de opleiding tot fotograaf.

Heeft het nog zin om fotografie te studeren, anno 2020?

Het is een vraag die we als opleiding wel vaker krijgen. Het antwoord op die vraag is genuanceerd. We doen een poging om ons standpunt te verduidelijken.

(lees verder onder de foto)

Foto: Anaïs Lesy

Heeft fotografie studeren zin als ik geen (bachelor)diploma fotografie nodig heb?

Onlangs werden we door een student van het eerste jaar aangesproken. Die vertelde ons dat hij het nut niet zag om (na dit jaar) verder te studeren. Niet dat hij niets bijleerde, voegde hij er snel aan toe. Integendeeld, zei hij nog, ik zou graag mijn eerste jaar afmaken. Omdat ik hier toch best veel bijleer. En dit ondanks het feit dat ik in het middelbaar al een vooropleiding fotografie gevolgd heb.

Maar, zo ging hij verder, hij kon bij een gerenomeerde fotograaf gaan assisteren en had ook al enkele klanten waarvoor hij af en toe als fotograaf werkte.

Waarom zou ik dan nog verder studeren? Ik kan alles ‘on the job’ bij een fotograaf leren. Het is een top-fotograaf en ik kom in aanraking met grote klanten, grote producties en ik leer er veel bij. Mijn bachelordiploma heb ik niet nodig om in de sector te werken. Nu niet en in de toekomst niet.

Geen diploma fotografie

Onze student heeft gelijk. Je hebt tegenwoordig geen diploma meer nodig om je als fotograaf te vestigen. Iedereen met een BTW-nummer kan morgen als fotograaf aan de slag.

Bovendien kan je als assistent leren van de beste: een gevestigde top-fotograaf, die al gaande alle kneepjes van het (fotografie)vak toont.

Het argument dat je het in deze wereld kan maken zonder fotografiediploma klopt dus.

Niemand, werkelijk niemand vraagt naar je diploma fotografie wanneer je voor een job meedingt. Het is je portfolio (en de prijs, alsook je reputatie) die zal bepalen of je een opdracht binnenhaalt.

Geen opleiding fotografie

Maar geen diploma betekent ook: geen (brede) opleiding gehad. Een vak leren op de werkvloer is 1 ding. Een opleiding krijgen, waarbij je meer leert dan alleen de relevante kennis, is iets anders.

Onze studenten fotografie krijgen tijdens hun opleiding van 3 jaar inderdaad heel wat relevante kennis. We gaan er prat op om geen lessen te vullen met nodeloze informatie. Wat we studenten in een theorieles meegeven, kunnen/moeten ze in de praktijk gebruiken.

We houden dat heel breed, zodat studenten later zelf hun specialisatie kunnen kiezen. Of het nu technisch, inhoudelijk, creatief of artistiek is, ze hebben tijdens van alles wat kunnen proeven tijdens hun fotografieopleiding.

Heb je geen opleiding gehad – of krijg je je opleiding op de werkvloer – dan mis je die brede basis. Dan kom je waarschijnlijk niet in contact met een heel aantal mogelijkheden op de werkvloer die je tijdens een opleiding wel krijgt.

We geven een voorbeeld: stel dat de top-fotograaf waar je bij gaat werken helemaal geen belangstelling heeft in creatief/artisitek werk, geen tentoonstellingen houdt en geen publicaties van eigen werk in een boek doet, dan zal je daar als assistent waarschijnlijk ook veel minder snel mee in contact komen.

Studenten die wel een opleiding fotografie volgen bij ons gaan we stimuleren om overal mee in aanraking komen. In het voorbeeld van hierboven (creatief werk/tentoonstelling/boek) is het een deel van hun bachelorproef.

Soft skills in fotografie

Maar er is meer dan relevante kennis die je tijdens de lessen en je opleiding aangeleerd krijgt.

Naast het kunnen maken van een beeld of het kunnen retoucheren van een foto zullen studenten nog andere competenties moeten ontwikkelen. We denken daarbij aan het leren samenwerken met andere partners: het zoeken naar geschikte samenwerkingsverbanden (met stylistes, visagistes, modellen, ad-directors, etc …).

Studenten gaan leren om projecten voor te bereiden, uit te werken (schriftelijk en visueel) en af te ronden. Daarbij worden ze begeleid door niet 1 maar verschillende experten: onze docenten die ook allemaal in het werkveld staan en elk hun eigen expertise hebben. Je kan die expertise moeilijk in 1 persoon terugvinden, zelfs al ben je top-fotograaf.

Een ander belangrijk deel van de opleiding is leren omgaan met kritiek en het leren doorzetten. Om een studie op te geven moet je doorgaans weinig moeite doen (dat is trouwens met alle respect gezegd – lang niet iedereen geeft op uit gemak. Geldgebrek, familiale omstandigheden, motivatie, … het speelt allemaal mee).

Maar om door te zetten na een tegenslag, een slechte jury, een mislukte opdracht, een verloren harde schijf, een defecte camera, een afgezegde afspraak, …. daar moet je moeite voor doen. Een paper schrijf je niet op een half uur. Een onderzoek doe je niet zomaar in 1-2-3. Een examen studeer je niet op een namiddag. Je moet het echt wel willen.

Wel een diploma fotografie

Om een diploma te halen moet je dus het beste van jezelf geven. Vraag het maar aan onze studenten 3 foto: die weten wat doorzetten is. Die weten wat het is om al hun moed weer bijeen te schrapen na een mislukte opdracht. Of om door te zetten bij examens. Of om weer eens een beeld opnieuw te maken. Of een tutorial te zoeken over een bepaalde techniek. Om een tentoonstelling mee te pikken of een boek over een bepaalde fotograaf te lezen. Om een website in elkaar te boksen of om geld te sprokkelen voor een tentoonstelling. Om aan location scouting te doen of om weer eens af te spreken voor een bepaalde shoot.

Wel een opleiding fotografie

En ziedaar het belang van de opleiding fotografie en het bijhorende diploma. Studenten die de eindmeet halen, daarvan weet een toekomstige werkgever dat het mensen zijn die gevormd zijn. Die een opleiding gehad hebben en die opleiding niet in de schoot geworpen kregen. Ze hebben er voor moeten doorzetten.

Een toekomstige werkgever – of het nu in loondienst is of een klant is – weet dat. Een toekomstige werknemer weet dat de persoon met diploma een opleiding gehad heeft die in de breedte gaat.

De student die een diploma heeft zal daarom altijd sterker staan dan iemand die geen diploma haalt.

Bachelor versus geen diploma

En zelfs al zeg je dat een diploma niet nodig is om fotograaf te worden, dan is er nog een laatste, belangrijk argument.

Stel dat je op je 20ste besluit om te stoppen met school en geen diploma te halen. Je gaat in de leer bij een fotograaf en leert een vak. Wel, dan moet je in België nog 47 jaar werken (pensioenleeftijd in België is vandaag 67 jaar).

De persoon zonder diploma weet dat die 47 jaar ongeveer hetzelfde zal moeten doen. Want dat is de keuze die je maakt door in de leer te gaan op de werkvloer en een vak te leren (en daar is niets mis mee, voor alle duidelijkheid).

De persoon die wel een bachelordiploma heeft is gewapend om zich aan te passen aan de veranderende situatie op de arbeidsmarkt en op veranderende interesse in het professionele leven. Wil je je op je 40ste heroriënteren (na bijvoorbeeld 15 jaar als freelancer gewerkt te hebben wil je in loondienst gaan werken), dan kan je voor alle jobs gaan waar ze ‘een bachelordiploma’ vragen.

Zo zijn er studenten die geranten worden van een winkel (cosmetica, optiek, electronica, ….) of die na verloop van tijd wegbewegen van het fotografisch/creatieve. Anderen willen gaan les geven (dan is een diploma best handig) of gaan nog iets bijstuderen (bijvoorbeeld een master halen).

Wel, met een bachelordiploma op zak kan dat omdat je werkgever weet dat je kan doorzetten, hard werken, gemotiveerd blijven, etc …. De keuze tussen iemand met en iemand zonder diploma is vaak gebaseerd op de kennis van dit feit. Vandaar dat houders van een diploma doorgaans sterker staan dan mensen zonder een diploma op zak.

En dat is de kracht van een diploma (fotografie). Niet het papiertje op zich, maar wat erachter zit: de opleiding, de vorming.

Tot slot

Elke student die zich hierin denkt te herkennen berust op louter toeval. We willen niemand viseren. Bovendien respecteren we ieders beslissing. Wie zijn wij om te oordelen of te beoordelen welke keuze iemand moet maken?

Wij zijn er om mensen op te leiden, ze een brede basis mee te geven. En we doen dat aan de hand van een geweldige opleiding fotografie. Aan het eind van het 3-jarig traject ontvangen studenten een bachelordiploma fotografie. En zo’n mensen zijn op de arbeidsmarkt gegeerd omwille van hun inzetbaarheid in vele (deel)gebieden.

En mensen die liever een vak leren zijn vaak specialisten in een bepaald (deel)gebied en zijn – net om die reden- ook op de arbeidsmarkt gegeerd.

We wensen dus iedereen van harte succes, met of zonder bachelordiploma (fotografie).